پس از شکل‌گيري دغدغه‌هاي جهاني درباره اقتضائات فرهنگي و اجتماعي صنعت بازي، در ايران نيز نظامي تحت عنوان "اسرا"، زيرمجموعه بنياد ملي بازي‌هاي رايانه‌اي براي طبقه‌بندي بازي‌ها بر اساس محتواهاي نامناسب رده‌هاي سني مختلف تاسيس شد و تاکنون چندين هزار بازي از فيلتر اين نظام عبور کرده و رده‌بندي سني آنها مشخص شده است.
وايمکس نيوز- تحولات ساختاري و سازماني در حوزه نظارت بر محتواي بازي‌هاي رايانه‌اي، زماني در ايران اتفاق مي‌افتاد که محتواهايي همچون انواع شکل‌هاي بروز خشونت و حتي نمايش عيان و پرتأکيد خون و پاشيدن آن در بازي‌ها پس از ورود به عصر 16بيتي در صنعت گيم جهاني به اوج خود رسيده بود.
اين مسأله باعث به وجودآمدن نگراني‌ها و دغدغه‌هايي در حوزه اجتماع و فرهنگ شد. به خصوص که از طرفي ديگر اقتضائات اين صنعت نوظهور سرگرمي، فراواني مشهود مخاطباني در گروه سني کودک تا جوان در اين عرصه را ايجاب مي‌کرد.
بنابراين، وجود اين دغدغه‌ها، زمينه‌ساز ايجاد نظام‌هايي در اين خصوص شد که بازي‌ها را بر اساس محتواهاي نامناسب براي رده‌هاي سني مختلف طبقه‌بندي کنند. بر همين اساس در سال 1994 اولين نظام رده‌بندي سني بازي‌ها در آمريکا کار خود را آغاز کرد و پس از آن نظامهاي ديگري در نقاط مختلف دنيا به‌وجود آمدند.
گذري بر تأسيس و فعاليت بنياد بازي‌ها و ESRA
بنياد ملي بازي‌هاي رايانه‌اي از سال 1386 تأسيس شد. از همان ابتداي تاسيس يک مأموريت اصلي در ساختار سازماني آن، محوريت پيدا کرد که شکل‌گيري يک نظام رده‌بندي سني جهت هدايت مخاطبان فراگير و پيگير انواع بازي‌هاي رايانه‌اي همزمان با تأسيس نظامهاي مشابه در ديگر نقاط جهان بود. اين اقدام به منظور تدوين علمي و هدفمند تشکلي بود که امر نظارت و کنترل محتوايي بازي‌هاي منتشرشده در بازار را تحقق بخشد.
پيروي موج جهاني دغدغه‌ها درباره اقتضائات صنعت بازي، در ايران نيز توسط گروهي از متخصصين و پژوهشگران داخلي براي اولين بار، نوعي نظام طبقه‌بندي محتوايي و رده‌بندي سني شکل گرفت که به عنوان تنها نظام رده‌بندي کشور در حوزه مهم و عمومي گيم يا همان بازي‌هاي رايانه‌اي، کار حرفه‌اي خود را به شکل عيني و عملياتي و مشخصاً از سال 1388 آغاز کرد.
از آن زمان تاکنون اين نظام ارزيابي، به عنوان يک نهاد کارشناسي پيش از فرآيند صدور مجوزهاي قانوني لازم، تمام بازي‌ها را از منظر مدل طراحي‌شده، مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار داده است، به گونه‌اي که بتواند با پوشش بازي‌هاي موجود در بازار، رده‌هاي پنج‌گانه سني را به عنوان برچسب راهنماي هر بازي براي خانواده‌ها و بازيکنان مختلف آن درج کند و بدين طريق، نظمي را در قلمرو نظام عرضه محصولات فرهنگي (در اينجا گيم) رقم بزند.
با شکل‌گيري حلقه‌هاي فکري-مطالعاتي متشکل از اساتيد دانشگاهي، صاحب‌نظران و کارشناسان حوزه‌هاي مختلف علوم انساني، مجموعه‌اي از پژوهش‌ها جهت دسترسي به ابعاد مختلف نظري-عملياتي طرح رده‌بندي سني بر اساس الگوهاي محتوايي طراحي و اجرا شد.
اين پژوهش‌هاي اصلي متمرکز بر سه حوزه معرفت‌شناختي علوم انساني و ديني يعني «روانشناسي»، «جامعه‌شناسي» و «علوم و معارف اسلامي» و در حجمي بالغ بر 1420 صفحه و منتشرشده در 9 جلد در سال 1387 انجام شد. اين نظام، تحت عنوان نظام ملي رده‌بندي سني بازي‌هاي رايانه‌اي - Entertainment Software Rating Association - نام گرفت که با ترکيب حروف اول چهار واژه اصلي‌اش و به شکل مختصر، ESRA خوانده مي‌شود.
روايتي از نظام رده‌بندي سني در ايران
از منظر جايگاه و موقعيت جهاني، نظام از ESRA نخستين نظامهاي رده‌بندي سني بازي‌هاي رايانه‌اي در منطقه خاورميانه است. همچنين در سراسر قاره پهناور آسيا، تنها کشورهاي کره جنوبي، ژاپن و استراليا هستند که در کنار ايران صاحب اين نظام نوين فرهنگي هستند.
نکته مهم ديگر در خصوص ابعاد جهاني نظامESRA ، نحوه طراحي و تدوين ويژه آن است که داراي قابليت استفاده در تمامي کشورهاي اسلامي منطبق بر ارزش‌ها و هنجارهاي ديني اين جوامع است.
اين نظام در سير تکاملي خود دوره‌هاي مختلفي را از حيث ميزان و گستره فعاليت از سر گذرانده است. به گونه‌اي که در هر دوره بنا به مقتضيات زماني و مکاني و ميزان توسعه سازماني و تشکيلاتي‌اش و البته تحولات فناورانه حوزه پوياي صنعت گيم در جهان و ايران، عملکردهاي مختلفي داشته است.
در همين راستا و در اين سير تکويني تاريخي، نظام ESRA در ابتدا فقط متمرکز و معطوف به رده‌بندي سني بازي‌هايي بود که بر روي رايانه‌ها و البته کنسول‌هاي PS1 و PS2 قابليت اجرا داشتند. با گذشت زمان و در مرحله بعدي، روند بررسي و رده‌بندي بازي‌ها براي کنسول‌هاي Xbox 360 و PS3 نيز آغاز شد.
در ادامه، دامنه فعاليت‌هاي اين مرکز اوايل سال 1394 همزمان با فراگيرشدن بازي‌هاي موبايلي (يعني بازي‌هايي که بر روي سيستم‌عامل‌هاي Android و IOS قابليت اجرا داشتند) در بين اقشار مختلف جامعه، به رده‌بندي سني اين نوع بازي‌ها هم گسترش پيدا کرد.
آمارهاي فعاليت اين مرکز نشانگر اين است که در پايان سال 1394 و پس از گذشت حدود 8 سال از آغاز کار اين نظام، حدود چهار هزار و 300 عنوان از بازي‌هاي رايانه‌اي و کنسولي و قريب به11 هزار و 500 عنوان بازي موبايلي در اين نظام مورد ارزيابي محتوايي قرار گرفته‌اند و رده سني مناسب هر يک از آنها مشخص شده است.
به اعتقاد کارشناسان نظام ESRA به عنوان يک الگوي موفق مديريت فرهنگي در يکي از مهم‌ترين عرصه‌هاي سرگرمي‌هاي مدرن (صنعت گيم) همپا و همگام با همتاهاي جهاني‌اش، توانسته است با توجه به مجموعه شاخص‌هاي فرهنگي بومي اعم از عناصر ملي و اصول مذهبي، نوعي نظام طبقه‌بندي بر اساس کنترل محتواهاي آسيب‌رسان به جامعه و فرهنگ و پيروي آن شکلي پيشرفته از مدل رده‌بندي سني را در خصوص انواع مختلف بازي‌هاي رايانه‌اي در سراسر کشور ايجاد کند.
اين نظام در جايگاه يک هدايتگر قوي فرهنگي، به عنوان راهنماي خانواده‌ها و گروه‌هاي مختلف بازيکنان و مصرف‌کنندگان متنوع اين بازي‌ها در بازار عمل مي‌کند تا بتواند با اتکا به اصول و روش‌هاي علمي و کارشناسي، الگوي نظم مصرف فرهنگي در حوزه مشخص گيم را در دل سبک زندگي جوانان جامعه و خانواده‌ها نهادينه کند.
منبع: ايسنا